Prawdopodobnie słyszałeś już wcześniej, że wrony są najmądrzejszymi ptakami. Ale czy wiesz, że są one również uważane za jedne z najmądrzejszych zwierząt. Uważa się nawet, że są inteligentniejsze od niektórych naczelnych! Ale co dokładnie sprawia, że wrony są tak wyjątkowe? W tym artykule przyjrzymy się, jak i dlaczego inteligencja wron, z pomocą książki Jennifer Ackerman „Geniusz ptaków„. Jeśli jeszcze jej nie czytałeś, nie mogę wystarczająco polecić tej książki. To fascynująca i przemyślana lektura.
Intelekt i królestwo zwierząt
Łacińska nazwa człowieka to Homo sapiens sapiens; człowiek dwa razy mądrzejszy. Intelekt jest fundamentalnym aspektem ludzkiej tożsamości. Postaw nieuzbrojonego człowieka, nawet silnego lub wysportowanego, na drodze szarżującego bawoła lub wygłodniałego lamparta, a wynik będzie jasny. Mówiąc prościej, ludzie nie są fizycznie w stanie pokonać dużej części królestwa zwierząt. Jednak to, czego brakuje nam w kłach, mięśniach, skrzydłach czy pazurach, nadrabiamy pomysłowością i zdolnością adaptacji. Daj temu samemu człowiekowi spiczasty kamień i kij, a wtedy narracja może się zmienić.
Przez znaczną część historii ludzkości ten szczególny intelekt, ta „podwójnie oczywista” mądrość, była linią na piasku między człowiekiem a zwierzęciem. Ludzie mówią, ludzie używają narzędzi, ludzie potrafią rozwiązywać problemy; zwierzęta mogą jedynie reagować. Chociaż niechętnie przyznajemy się do dzielenia wielu naszych mądrych rozróżnień z członkami królestwa zwierząt, zrozumienie, że ludzie są lepsi od reszty, nigdy nie zanikło.
Zwierzęta, które są uznawane za szczególnie inteligentne, są zazwyczaj naszymi bliskimi krewnymi. Szympansy, orangutany i goryle; „małpy człekokształtne” mogą poszczycić się inteligencją zbliżoną do ludzkiej.
Ale co ze zwierzętami, które nie są naczelnymi? Czy nasza gałąź drzewa genealogicznego natury jest naprawdę jedyną, która wydaje tak inteligentne owoce? Oczywiście, że nie. Po prostu zwierzęta spoza naszej rodziny są zwykle odległe lub rzadkie. Na przykład delfiny są uważane za wysoce inteligentne, ale tak naprawdę nie zagraża to pozycji ludzkości jako szczytu umysłowej sterty. W końcu delfiny utknęły w oceanie.
Powiązane artykuły:
The Crow Contender
Jeśli jakiekolwiek stworzenie może stanowić realne zagrożenie dla ludzkiego umysłu w intelektualnym wyścigu zbrojeń, musi być wystarczająco liczne i zdolne do przystosowania się, aby wygodnie żyć w szerokim wachlarzu środowisk zamieszkiwanych przez ludzi.
Mając na uwadze te kryteria: lepsze poznanie, zdolność adaptacji i bliskość, istnieje jeden oczywisty kandydat na prawdziwego rywala ludzkości. Jest nim wrona. Wrony są wyjątkowe w szeregach stworzeń określanych jako superinteligentne. Nie są one bliskimi krewnymi ludzkości. Jako ptaki nie są nawet ssakami. Ponadto, w przeciwieństwie do innych inteligentnych zwierząt, wrony są niezwykle powszechne i często dzielą swoje siedliska z ludźmi.
Aby zbadać inteligencję wrony, musimy najpierw zbadać, czym jest inteligencja i jak odzwierciedla się ona u zwierząt innych niż ludzie. Być może dlatego, że my, ludzie, uważamy się za „podwójnie mądrych”, mamy tendencję do definiowania inteligencji w kategoriach nas samych. Zwierzęta, które wykazują zachowania podobne do ludzkich, są łatwiejsze do rozpoznania jako posiadające inteligencję podobną do ludzkiej. Z tego powodu mamy tendencję do myślenia o ssakach jako bardziej sympatycznych, społecznych i inteligentnych. Nazywa się to „uprzedzeniem do ssaków”.
Zdjęcie Amee Fairbank-Brown na Unsplash
Jak więc możemy podejść do inteligencja ptaka? W tym celu chciałbym sięgnąć po „Geniusz ptaków”. Książka ta jest doskonałym źródłem na temat ptasiego poznania i zachowań. Ackerman opisuje w niej sposób, w jaki ptaki rzucają wyzwanie naszym ssaczym uprzedzeniom. Po pierwsze, ptaki są po prostu bardzo daleko od ludzi w sensie ewolucyjnym. Są one znacznie bliższe gadom niż ssakom.
Nasz wspólny ewolucyjny przodek jest odległy. Nie mamy wspólnego przodka z wronami od czasów znacznie wcześniejszych niż 150 milionów lat temu, kiedy to żył dinozaur będący przodkiem ptaków. Fakt, że niektóre z bardziej inteligentnych ptaków osiągnęły zdolności intelektualne podobne do naczelnych, wynika z czegoś, co nazywa się „ewolucją konwergentną”. Ewolucja konwergentna opisuje, w jaki sposób niespokrewnione zwierzęta w obliczu podobnych wyzwań mogą ewoluować i opracowywać podobne rozwiązania.
Wrony i ptasi mózg
Ewolucja konwergencyjna jest zwodniczo prostym wyjaśnieniem złożonego, eleganckiego i całkowicie zaskakującego zjawiska. Wrony, podobnie jak małpy człekokształtne, potrafią posługiwać się narzędziami. I to nie byle jakimi narzędziami, ale narzędziami modalnymi, narzędziami przygotowywanymi, a nawet technikami budowy narzędzi przekazywanymi przez lokalne populacje. Do używania narzędzi wrócimy później. Szczególnie uderzające jest to, że podobnie jak ludzie i inne zwierzęta znane z używania narzędzi, wrony posiadają niezwykle duże mózgi. Stare porzekadło o słabym „ptasim móżdżku” po prostu nie odzwierciedla rzeczywistości.
Jennifer Ackerman ma do powiedzenia na ten temat: „Nasze mózgi ważą około 1360 gramów, czyli 3 funty, przy średniej masie ciała wynoszącej 140 funtów… Nowokaledońskie wrony są jak my, ekstrawaganckimi łamaczami zasad. Posiadają mózg ważący 7,5 grama w ciele, które waży tylko nieco ponad pół funta. To taki sam rozmiar jak mózg małej małpy, takiej jak marmozeta lub tamaryna, i o 50 procent większy niż mózg dziecka z buszu – wszystkie zwierzęta o mniej więcej tym samym rozmiarze ciała co wrona”.
Oprócz imponujących rozmiarów, mózgi wron i niektórych innych ptaków, o których można powiedzieć, że są wyjątkowo inteligentne, mają zwykle wyjątkowo dużą gęstość neuronów.
Jeszcze bardziej uderzający jest fakt, że większość tych neuronów jest skoncentrowana w części mózgu ptaków, która ściśle odpowiada funkcji ludzkiej kory mózgowej. W ludzkim mózgu struktura ta jest odpowiedzialna za naszą zdolność obliczeniową. Mózgi ptaków mają zasadniczo inną strukturę niż ludzkie. Nie mają kory mózgowej, jednak mają analogiczną strukturę mózgu, która działa podobnie. Procent neuronów mózgu, które są dedykowane tej strukturze u ptaków, jest często nawet wyższy niż u większości ssaków.
Niezwykłe zachowania wron
Tak więc, po ustaleniu, że wrony pakują broń mentalną na równi z naczelnymi, jak faktycznie wygląda inteligencja wron? Aby to zbadać, przyjrzyjmy się kilku naprawdę uderzającym przykładom genialnych zachowań u wron.
Typem wrony, którą Ackerman opisuje jako szczególnie inteligentną w poprzednim cytacie, jest wrona nowokaledońska. Jeśli chodzi o badanie ptasiej inteligencji, ci mieszkańcy wyspy Nowa Kaledonia na południowym Pacyfiku są niekwestionowanymi supergwiazdami. Ci ptasi mózgowcy są odpowiedzialni za wiele z najczęściej cytowanych przykładów intelektu krukowatych. W jednym z przypadków, nowokaledońska wrona o imieniu Betty wygenerowała wiele szumu, gdy w 2002 roku była zaobserwowała tworzenie narzędzi do pokonania testu, który został przed nią postawiony.
Wewnątrz klatki Betty stanęła przed problemem. W tubie, daleko poza jej zasięgiem, znajdowało się mięso, którego pragnęła. W ruchu, który w tamtym czasie wydawał się być geniuszem nieporównywalnym z innymi ptakami jej gatunku, Betty wzięła niewielką długość metalowego drutu, który został umieszczony w jej klatce i wygięła go o inny przedmiot. Uformowała drut w kształt haka i złapała swoją nagrodę.
W tamtym czasie uważano, że Betty była wyjątkowym ptakiem. Być może to prawda, ale od tego czasu odkryto, że tworzenie narzędzi jest powszechnym zachowaniem wśród nowokaledońskich wron. Dzikie populacje wron nowokaledońskich były obserwowane, badane, a nawet filmowane, tworząc narzędzia w kształcie haczyków z łodyg liści. Używają tych narzędzi do pobierania owadów z niedostępnych miejsc.
Zdjęcie autorstwa Lenstravelier na Unsplash
Zachowanie to nie jest anomalią występującą raz na jakiś czas u nowokaledońskich wron. Nie ogranicza się ono również do warunków laboratoryjnych lub scenariuszy wymagających interwencji człowieka. Obserwacje sugerują, że nie tylko dzikie wrony nowokaledońskie angażują się w to zachowanie bez uczenia ich przez ludzi, ale w rzeczywistości uczą się technik tworzenia narzędzi, obserwując się nawzajem.
Młode wrony tworzą niechlujne narzędzia, które doskonalą przez lata praktyki. Ponadto, regionalne populacje wron wydają się mieć lokalne „specjalizacje” w zakresie technik wytwarzania narzędzi. Potwierdza to tezę, że wrony uczą się, ale nie od ludzi. Nowokaledońskie wrony uczą się od siebie nawzajem.
Wśród poszczególnych wron, Betty była kiedyś uważana za cudowny umysł. Od tego czasu na scenę wkroczył nowy rywal. Oto 007. Jeśli spontaniczne użycie jednego narzędzia przez Betty było iskrą genialnego mózgu, to wyczyn inteligencji 007 jest płonącym płomieniem wynalazku. Dzięki procesowi uczenia się, obejmującemu wiele prób i błędów, 007 wykazał się umiejętnością rozwiązywania problemów i korzystania z różnych narzędzi w celu ukończenia zagadek składających się z maksymalnie ośmiu kroków.
Jednak to, co czyni 007 i Betty tak wyjątkowymi, może być po prostu ich udziałem w takich badaniach. Niesamowite umiejętności rozwiązywania problemów wydają się być dość powszechne wśród nowokaledońskich wron, co sugeruje jedno z badań, które miało na celu przetestowanie zdolności nowokaledońskich wron do konstruowania złożonych narzędzi.
Wśród zwierząt, które są wystarczająco inteligentne, by używać narzędzi, korzystanie z narzędzi złożonych jest zarezerwowane dla najlepszych. Zaobserwowano je jedynie u ludzi, kilku małp człekokształtnych żyjących w niewoli oraz u wron nowokaledońskich. Badanie to wykazało, że spośród ośmiu niewytrenowanych i dzikich wron nowokaledońskich, cztery były w stanie spontanicznie tworzyć narzędzia złożone niemal natychmiast. Jeden z badanych był nawet w stanie połączyć cztery elementy w jedno narzędzie.
Geniusz z sąsiedztwa
W tym momencie możesz pomyśleć, że wrona nowokaledońska jest po prostu cudownym ptakiem. Miałbyś rację, przynajmniej częściowo. Niektórzy uważają, że ich inteligencja odpowiada inteligencji siedmioletniego ludzkiego dziecka. Myślę jednak, że porównywanie inteligentnych zwierząt do ludzkich dzieci może być objawem naszej tendencji do definiowania inteligencji w kategoriach człowieczeństwa. Niemniej jednak, aby ptak został uznany za intelektualnie równoważny dziecku zbliżającemu się do wieku rozumu, to nie lada wyczyn.
Wrony nowokaledońskie nie są jednak jedynymi geniuszami wśród krukowatych.
Na studiach często obserwowałem wronyktóre często odwiedzały mój kampus. Były to amerykańskie wrony, niezwykle powszechny widok w całych Stanach Zjednoczonych. Od czasu do czasu przynosiłem im do zjedzenia łuskane orzeszki ziemne, choćby po to, by móc obserwować je z bliska.
Kiedy rzucałem orzeszki ziemne w zalesiony skrawek kampusu, gdzie wrony czuły się najbardziej komfortowo, obserwowałem je tworzące te dziwne małe dwuosobowe zespoły. Te pary składały się z jednej wrony, która obserwowała mnie z drzew. Kiedy rzucałem orzech, wrona wskakiwała na gałąź bezpośrednio nad ofiarą i głośno krakała. Jej kolega z drużyny podlatywał do niej i szybko podbierał smakołyk.
Obserwowałem ten taniec przez wiele godzin podczas mojego pobytu na kampusie. Zauważyłem, że za każdym razem, gdy przynosząca wrona miała już około trzech orzeszków, zamieniały się one miejscami. Moim nienaukowym okiem wyglądało to tak, jakby oba ptaki angażowały się we wzajemnie korzystną współpracę.
Zdjęcie autorstwa Athanasios Papazacharias na Unsplash
Nigdy nie widziałem tego konkretnego zachowania opisanego gdzie indziej, ale zapytaj dowolnego zapalonego obserwatora ptaków o wrony, a wyłoni się wzór. Od zostawiania błyszczących prezentów dla ludzi, którzy je karmią, po rozbijanie orzechów na ruchliwych ulicach poprzez odmierzanie czasu ruchu i pozwalanie samochodom na ich zmiażdżenie, anegdotyczne dowody na genialne zachowania wśród amerykańskich wron są liczne. Zaobserwowano nawet, że amerykańskie wrony biorą udział w „pogrzebach”, gromadząc się wokół swoich zmarłych i pozornie badając scenę pod kątem potencjalnych zagrożeń dla życia.
W jednym z bardzo znanych badań stwierdzono, że amerykańskie wrony potrafią rozpoznawać ludzkie twarze. W tym badaniu wrony, które zostały przestraszone przez badacza w masce, były zaalarmowane, gdy ta maska była im prezentowana. W rzeczywistości, nawet jeśli nie zostały zaatakowane przez zamaskowanego badacza, ich potomstwo zaczęło wykazywać nieufność wobec groźnej twarzy.
Badanie to było często wskazywane jako dowód na to, że wrony mogą przekazywać informacje i angażować się w uczenie się społeczne. Ich długa długość życia, zachowania społeczne i tendencja do inwestowania w wychowanie dzieci potwierdzają pogląd, że podobnie jak ludzie, wrony są naturalnymi uczniami społecznymi.
Wnioski
Wrony, pomimo swojej gadziej „inności”, mogą dostarczyć nam istotnych wskazówek na temat intelektualnego i społecznego rozwoju człowieka. Ich zbieżna ewolucja sugeruje, że być może cud ludzkiej inteligencji nie jest monolitycznym wkładem cudownego ludzkiego mózgu. Zamiast tego, ludzka inteligencja może być stale rosnącą odpowiedzią na zestaw problemów środowiskowych. Ten sam zestaw problemów, z którymi zmagali się nasi niezwykle odlegli ptasi kuzyni.
Być może geniusz wron i ludzkości nie leży w patykach i narzędziach, które budujemy, ale w tych zawsze tak frustrujących skarbach, które ukrywają się w trudno dostępnych miejscach. W końcu mówi się, że potrzeba jest matką wynalazku. A jaki może być większy akt geniuszu, czysto genialnego rozwiązywania problemów, niż spontaniczne tworzenie.
Więcej artykułów do sprawdzenia:
